فعل ساده و روزمره غذا خوردن برای بخش بزرگی از مردم دنیا تنها یک عمل تکرار شونده نیست و اغلب با یک فلسفه فکری، پشتیبانی می‌شود. همین فلسفه می‌تواند غذا خوردن را به یک سبک زندگی برای آنها تبدیل کند. در یک نگاه تاریخی بیشتر این اما و اگرها و فلسفه‌بافی‌ها درباره سبک غذا خوردن مردم در فرهنگ‌های مختلف از پایگاهی دینی نشات می‌گرفته است.
اینکه پیروان کدام دین چه غذاهایی می‌توانند بخورند و چه چیزهایی را نه، اصولی بود که بر اساس دستورات دین و توسط پیروانش اجرایی می‌شد. اما این تنها دین نبود که با محدودیت‌هایی سبک غذا خوردن خاصی را در جهان عمومیت داد. جریانی تاریخی با انگیزه‌های مختلف هم سبک خاصی از غذا خوردن را در جهان محبوب و پرطرفدار کرد که به گیاهخواری مشهور شد. انگیزه گیاه‌خواران پیروی از دستورات دینی نبود.
آنها برای داشتن رژیم غذایی سالم‌تر، حفاظت از طبیعت، حمایت از حقوق حیوانات و در برخی موارد مسائل اقتصادی، تصمیم گرفتند دست از خوردن گوشت بردارند و تنها گیاهانی که از زمین می‌روید را در وعده‌های غذایی‌شان جای دهند. البته همانطور که انگیزه‌های گیاه‌خواران برای پیروی از این رژیم غذایی تفاوت دارد، دستورالعمل‌های آنها هم برای پرهیز از غذاها متفاوت است و برای همین امروزه با چند شاخه مختلف در گیاهخواری مواجه هستیم.
گیاهخواری چیست؟
گیاهخواری یک سبک تغذیه یا یک رژیم است که تمرکزش بر مصرف گیاهان به عنوان غذا است. اگرچه این تعریف کاملا سرراست است اما باید بدانیم که پیچیدگی‌هایی هم وجود دارد. همین پیچیدگی‌ها موجب شده تا سبک‌های مختلفی در زیر شاخه اصلی گیاهخواری پدید بیایید. برای نمونه وقتی می‌گوییم که ما گیاه‌خوار هستیم و از خوردن گوشت پرهیز می‌کنیم، باید محدوده آن را هم مشخص کنیم. گروهی از گیاه‌خواران دایره محدودیت خوردن گوشت جانوران را به سایر محصولات جانبی به دست آمده از آنها هم گسترش می‌دهند و از خوردن شیر، ماست، تخم‌مرغ و سایر محصولات اینچنینی سرباز می زنند.
برخی دیگر که گیاهخواری را به یک سبک زندگی جدی تبدیل کرده‌اند، حتی از پوشیدن البسه و هر محصول دیگری که از حیوانات به دست آمده هم خودداری می‌کنند. به این ترتیب این گروه‌ها از مخالفان پوشیدن لباس‌های چرم یا پوست خز هستند. اگرچه این فرهنگ غذایی به شدت در حال توسعه است اما حداقل و در حال حاضر چیزی حدود ۱۳ زیرشاخه برای آن تعریف شده است که مهم‌ترین و معروف‌ترینش «وگانیسم» است. تمرکز وگانیسم بر مبارزه با نقض حقوق حیوانات است.
آنها تلاش می‌کنند تا زنجیره بهره‌کشی اقتصادی از حیوانات را بشکنند و به این ترتیب علاوه بر گوشت از استفاده هر محصول جانبی که از حیوان و در فرایند صنعتی دامداری به دست می‌آید پرهیز می‌کنند. شاخه‌ای دیگر از گیاهخواری، «خام‌‌گیاه‌خواری» است. خام‌‌گیاه‌خوران هم مانند گیاه‌خواران از خوردن محصولات جانبی حیوانی سر باز می‌زنند. آنها همچنین برخی محرک‌ها که ریشه گیاهی دارد را هم برای خودشان ممنوع کرده‌اند. برای همین اگر علاقه‌مند به قهوه هستید یا از سیگار نمی‌توانید دست بکشید به سمت خام گیاهخواری نروید.
فواید گیاهخواری
صادق هدایت، نویسنده معروف و مرموز ایرانی که از نوجوانی به گیاهخواری روی آورده بود، در میانه جوانی کتابی می‌نویسد به نام «فواید گیاهخواری». او در این کتاب سعی می‌کند برخی از مهم‌تری فواید گیاهخواری را به عنوان یک سبک تغذیه پیشرو بیان کند. با احترام به صادق هدایت که چند دهه قبل سعی در گسترش فرهنگ غذایی گیاهخواری داشت، در اینجا قصد داریم شما را با برخی از مهم‌ترین فواید این سبک، آشنا کنیم. با ما همراه باشید.
۱. خداحافظی با کابوس کلسترول
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های انسان شهرنشین در دهه‌های اخیر حفظ سلامتش با توجه به سبک زندگی غالب و ماشینی است که به او تحمیل شده. در این میان یکی از رایج‌ترین درگیری‌ها برای شهرنشینان در ابتدای میان‌سالی دست و پنجه نرم کردن با کلسترول بالا و عوارض جانبی آن است. گیاهخواری یک پاسخ صریح و قاطع برای اتمام این درگیری است. از آنجایی که کلسترول تنها در محصولات جانوری یافت و از طریق خوردن آنها به بدن انسان وارد می‌شود، پس به راحتی با شروع گیاهخواری می‌توان با کلسترول خداحافظی کرد. به طریق اولی، در یک زندگی بدون کلسترول خطر ابتلا به فشار خون، انسداد عروق و سکته قبلی بسیار پایین است.
۲. سپری در برابر سرطان
آمارهای سازمان جهانی بهداشت (WHO) نشان می‌دهد که سرطان دومین عامل مرگ و میر انسان‌ها روی کره زمین است. هنوز درمان قطعی برای بسیاری از انواع سرطان‌ها پیدا نشده و این بیماری مهلک جان انسان‌ها را در سرتاسر دنیا می‌گیرد. برای بسیاری از مردم دنیا تنها راه مبارزه با سرطان پیشگیری از ابتلا به آن است. اگر به راهکار این گروه علاقه‌مند هستید شاید بد نباشد که رژیم گیاهخواری را تجربه کنید. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که گیاه‌خوارها از بسیاری انواع سرطان‌ها مصون هستند. گیاهخواری به دلیل وارد کردن میزان زیاد فیبر به بدن و همچنین کاهش محسوس چربی، موجب می‌شود که تعداد زیادی از گزینه‌ها از لیست بلندبالای انواع سرطان‌ها خارج شوند. برای نمونه، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که میزان ابتلا به سرطان پروستات، روده بزرگ و سینه در میان گیاه‌خوران عدد ناچیزی است.
۳. ابتلا به دیابت را به فراموشی بسپارید
آمارها می‌گوید که دیابت هفتمین عامل مهم مرگ و میر در دنیاست. در ایران برخی این بیماری را در رده پنجم دلایل مرگ و میر ایرانیان می‌نشانند. حتی بدون این آمار هم، به دلیل تعداد بیماران مبتلا به دیابت در اطراف‌مان کاملا مشهود است که دیابت بیماری خطرناکی در کمین هرکدام از ماست. از قضا رژیم گیاهخواری برای این بیماری هم پاسخ‌هایی دارد و پایبند بودن به دستورات اساسی این رژیم غذایی موجب می‌شود که از دایره ابتلا به دیابت خارج شوید. نکته کلیدی ماجرا در این است که به کمک رژیم گیاهخواری میزان بالایی فیبر دریافت می‌کنید و این میزان فیبر موجب می‌شود قند خون پایین بیاید و انسولین هم به خوبی جذب بدن شود.
۴. افزایش طول عمر
حتی بدون اینکه بخواهیم در این بخش به برخی تحقیقات و پژوهش‌های علمی ارجاع دهیم و صرفا با در نظر گرفتن سه مورد بالا می‌توان گفت که گیاهخواری موجب افزایش طول عمر می‌شود. چرا که حداقل سه مورد از مهم‌ترین عوامل کشنده را از اطراف شما دور می‌کند. اما به جز این، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که کاهش دریافت میزان پروتئین گوشت در کنار افزایش به اندازه و درست فیبر موجب می‌شود که پوست شما کمتر فرسوده و پیر شود. از این رو می‌گویند که گیاهخواری امید به زندگی را افزایش می‌دهد.
۵. تناسب اندام با گیاهخواری
اگر به تناسب اندام‌تان نگاهی وسواس‌گونه دارید و با هر همبرگری که می‌خورید محاسبه می‌کنید چه میزان باید پیاده‌روی کنید تا چاق‌تر نشوید، به شما پیشنهاد می‌کنیم رژیم‌های گیاهخواری را در پیش بگیرید. گیاهخواری به چند دلیل موجب می‌شود که لاغر بمانید و بتوانید تناسب اندام‌تان را حفظ کنید. اول اینکه در این رژیم دیگر از چربی‌های اشباع‌شده خبر نیست. دیگر اینکه گیاهانی که در این رژیم دریافت می‌کنید اغلب دیرهضم هستند و به این ترتیب تعداد وعده‌ها و میان وعده‌های شما را کاهش می‌دهند تا دیگر نگران افزایش وزن‌تان نباشید.
۶. رژیم دوستدار طبیعت
همانطور که در مقدمه بحث هم گفتیم، بسیاری از گیاه‌خواران به خاطر حمایت از حیوانات این سبک زندگی را در پیش می‌گیرند. آنها معتقدند که با کاهش مصرف گوشت و در نتیجه از بین رفتن دامداری‌های صنعتی میزان مداخله انسان در طبیعت هم کمتر می‌شود. علاوه بر این تحقیقات نشان داده که رژیم گیاهخواری میزان گاز کمتری تولید می‌کند که برای مقابله با گرمایش زمین یک موضوع مهم و قابل تامل است.
۷. گوارش بهتر، خلق و خوی بهتر، پوست سالم‌تر و…
فهرست فواید گیاهخواری به همین تعداد محدود نمی‌شود و موارد ریز و درشت فراوانی درباره آن وجود دارد. برای نمونه حجم بالای فیبرهای این رژیم کمک می‌کند که گوارش بهتری داشته باشید و ریسک بیماری‌های دستگاه گوارشی در شما کمتر باشد. همچنین این رژیم خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش می‌دهد. کاهش حجم پروتئین دریافتی موجب می‌شود که پوست شما مدت زمان طولانی‌تری سالم و جوان بماند. همین‌طور کاهش میزان پروتئین موجب می‌شود که اسید آراشیدونیک خون شما پایین‌تر باشد و به این‌ترتیب مدت‌زمان طولانی‌تری خوش‌اخلاق باشید. چون به کمک این رژیم احتمال چاقی بسیار کمتر است، پس از کمردرد هم خبری نیست. به این فهرست می‌توان چندین و چند مورد دیگر هم اضافه کرد.
سخن پایانی
گیاهخواری یک سبک زندگی است. اگر می‌خواهید از فواید آن برخوردار شوید و زندگی سالم‌تری داشته باشید باید خودتان را برای آن آماده کنید. از برخی لذت‌هایتان باید دست بکشید و همچنین خودتان را برای پایبندی به یک سری اصول و البته لذت‌های تازه، آماده کنید.
